Hiç düşündünüz mü; spor sahaları aydınlatması kim için, ne için yapılır? Örneğin bir tenis kortunu neden aydınlatırız? “E, aydınlık olsun diye işte, neden olacak ki?” diyenleri duyar gibiyim. O kadar basit değil, buyurun konuyu biraz inceleyelim…
MURAT TOLOĞLU / ELEKTRİK – ELEKTRONİK Y.MÜHENDİSİ
Spor sahalarını öncelikle sporcular için aydınlatırız. Örneğin bir tenis oyuncusu sahayı, rakibini ve en önemlisi de topu her an her noktada rahatlıkla görebilmelidir. Pek tabii ki hakemler de oyunu ve topu görüp takip edebilmelidir.
Aynı zamanda bir senyör oyuncusu da olduğum için ilk akla gelenleri listeleyelim:
– Sporcular
– Hakemler
– Seyirciler
– Top toplayıcılar
– Gözlemciler ve diğer görevliler
– Fotoğrafçılar
– TV kameralar,
– Elektronik sistemler..
Spor sahası aydınlatma projesi yapılırken bütün bunlar dikkate alınmalıdır. Maç seyircili mi yoksa seyircisiz mi oynanacak? Seyirci varsa seyirciler yaklaşık kaç kişi, seyirciler sahaya ne kadar uzakta olacaklar. TV yayını olacaksa yayında yavaş çekim olacak mı, TV yayını HD mi değil mi? Fotoğrafçılar sahaya ne kadar uzakta olacaklar.
Her sporcu aynı mı? Tabii ki değil! Tatil, dinlence, eğlence oyuncuları, yeni başlayanlar, gençler, profesyoneller ve pek tabii ki senyörler. Yeni başlayanlar yavaş oynar, genellikle yer vuruşları yaparlar; profesyoneller çok hızlı oynar ve alçak – yüksek sahanın her noktasını kullanırlar. Senyörler daha yaşlıdır, görme yetenekleri gençlere göre daha zayıftır. Hepsinin aydınlatma ihtiyacı farklıdır.
‘Sahada seyirci olacak mı, kaç seyirci olacak, TV yayını olacak mı?’ gibi sorular çoğu kez tesisin hangi amaçla kullanıldığı ile ilgilidir. Bu tesis bir sitede mi, okulda mı, belediye parkında mı, bir spor kulübünde mi yoksa federasyonlara ait bir tesis mi? Bu tesiste hangi turnuvalar düzenlenecek? Turnuvaların kuralları ne? Hepsi cevaplanıp aydınlatma tasarımında dikkate alınmalıdır.
Bir kulüpte hem yeni başlayanlar hem de senyör oyucular oynuyorsa her ikisinin de ihtiyacı dikkate alınmalıdır. Bir kulüpte uluslararası turnuva oynanmasa bile, şayet o kulüpte antrenman yapan oyuncular uluslararası turnuvalara hazırlanıyorlarsa, o oyunculara gidecekleri turnuvanın koşulları sağlanmalıdır.
Aydınlatma projesi spor türüne göre de çok farklılık gösterir. Örneğin teniste; sporcular, hakemler, seyirciler, görevliler, kameralar ve elektronik sistemler 7 cm çapındaki 250 km hızla giden tenis topunu takip edip, topun saha çizgilerine temas edip etmediğini birkaç milimetre hassasiyetle algılayabilmelidir. Bu da çok yüksek kalitede bir aydınlatma gerektirir.
Futbol ve basketbol topları, tenis topundan daha büyüktür ve daha yavaş hareket etmektedir; doğal olarak da daha kolay takip edilir. Diğer yandan futbol sahası daha büyüktür. Teniste şahin gözü, atletizmde fotofiniş, futbolda VAR sistemi gibi farklı uygulamalar nedeniyle de her spor branşının aydınlatma ihtiyacı farklıdır.
Türkiye’de spor aydınlatması yeterince iyi bilinmiyor, çoğu kez yanlış uygulanıyor. Bu da sporcu başarısı ve gelişiminden başlayarak maddi manevi kayıplara neden oluyor. Türkiye’de son yıllarda özellikle Antalya bölgesindeki turistik tesislerde uluslararası tenis turnuvaları düzenleniyor. Diğer yandan bu tesislerin saha aydınlatmaları “turistik dinlence eğlence” seviyesinde planlanmış ve turnuva koşullarına uygun değil. Bu da spor aydınlatmasının iyi bilinmemesinin bir sonucu.
‘Yüksek kalitede aydınlatma’ dedik. Nedir yüksek kalitede aydınlatma? Aydınlatmanın kalitesi nedir? Bunu bir sonraki yazımızda insan gözünün nasıl gördüğünden ve fotoğraf – TV kameralarının çalışma prensiplerinden başlayarak anlatacağız.
Sorularınız için: murat.tologlu@sporled.com.tr
İnstagram: https://www.instagram.com/_sporled/
Fotoğraflar: Serdar SÖZKESEN
*: Bu yazı ilk olarak Kort Dergisi’nin 50. sayısında (Ocak 2024) yayımlanmıştır. Siz de dergimizi Türk Telekom e-dergi uygulaması üzerinden indirebilirsiniz.
